Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp Lá 2, trường Mầm non Ea Na

 PHÒNG GD & ĐT HUYỆN KRÔNG ANA TRƯỜNG MẦM NON EA NA TÊN SÁNG KIẾN: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI TẠI LỚP LÁ 2 TRƯỜNG MẦM NON EA NA Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Hải Yến Chức danh: Giáo viên Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm Chuyên ngành đào tạo: Sư phạm Mầm non Krông Ana, tháng 02 năm 2017 1 Họ và tên tác giả: Đơn vị công tác: Trình độ đào tạo: Môn đào tạo: Krông Ana, tháng năm 2016 mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, phát triển thể chất và khả năng giao tiếp xã hội của trẻ.” Đây là bài học mang nhiều lợi ích cho bản thân tôi cũng như đồng nghiệp giáo viên trong trường Mầm non Ea Na khi tổ chức hoạt động cho trẻ theo hướng “Lấy trẻ làm trung tâm ”. Cách tổ chức này là điều còn mới mẻ với đội ngũ giáo viên trong trường tôi. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5 – 6 tuổi tại lớp Lá 2, trường Mầm non Ea Na”. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. Mục tiêu: Đề tài được thực hiện với mục tiêu đặt ra là. Áp dụng một số biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt, thể hiện hết năng lực, nhu cầu và hứng thú theo định hướng giáo dục “Lấy trẻ làm trung tâm ”. Nhiệm vụ của đề tài:Tìm hiểu về đặc điểm nhận thức của trẻ mầm non. Trong thực tế vì sao chất lượng giáo dục mà trẻ lĩnh hội chưa cao? Tại sao chưa phát huy hết khả năng, tiềm thức của mỗi đứa trẻ. Trong thực tế trẻ còn học dưới hình thức cũ, trẻ học còn bị chi phối nhiều của giáo viên, trẻ chưa được phát huy đúng hướng lấy trẻ làm trung tâm, nghĩa là trẻ chưa thể hiện được hết khả năng, nhu cầu và hứng thú trong các hoạt động học. Phải xây dựng kế hoạch giảng dạy và lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động nhằm lấy trẻ làm trung tâm thì mới mang lại hiệu quả, sát với thực tế, phù hợp với tình hình nhận thức của trẻ trong lớp. Tổ chức các hoạt động cho trẻ theo hướng lấy trẻ làm trung tâm là một nhiệm vụ hết sức quan trọng trong việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non một cách hiệu quả, đảm bảo chất lượng và sự phát triển toàn diện phù hợp với từng cá nhân trẻ, đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra. Thực hiện điều trên đã góp phần nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động cho trẻ trong nhà trường, nâng cao kết quả dạy học cho giáo viên và phù hợp với trẻ tuổi mầm non theo yêu cầu phát triển của ngành học Mầm non. Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, Chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý, vì thế mà mỗi trẻ có nhu cầu, hứng thú, cách học và cách tiếp thu khác nhau nhưng chúng đều có thể thành công. Ở lứa tuổi mầm non, hoạt động chủ đạo của trẻ “Chơi mà học, học mà chơi ” thông qua các hoạt động đa dạng phong phú mà trẻ lĩnh hội kiến thức trong cuộc sống xung quanh trẻ nhờ có sự can thiệp, hổ trợ của nhà giáo dục. Môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện tự nhiên, xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo dục, hiệu quả của những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ. Thực tế cho thấy việc tổ chức các hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung tâm đã tạo ra một không gian mở cho trẻ, khuyến khích trẻ phát triển tư duy và phương pháp giải quyết vấn đề. Nếu trẻ được tạo nhiều cơ hội tự tham gia trải nghiệm khám phá, giải quyết được một số tình huống có vấn đề thì như vậy trẻ 3 - Đối tượng nghiên cứu: Trẻ 5 – 6 tuổi lớp Lá 2, trường Mầm non Ea Na. -Thời gian thực hiện từ tháng 9/2016 - 2/2017 trong năm học 2016 – 2017, tại trường Mầm non Ea Na - xã Ea Na - huyện Krông Ana - tỉnh Đắk Lăk. 5. Phương pháp nghiên cứu. Căn cứ vào đối tượng, mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu trong đề tài tôi chọn các phương pháp sau: a. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Tôi đã nghiên cứu về các biện pháp lấy trẻ làm trung tâm, bằng cách dựa vào lí luận thực tiễn, qua các tài liệu trong chương trình mầm non mới, qua các module mầm non, trang web nhằm phân tích tổng hợp tài liệu. b. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Qua quan sát - đàm thoại, trực quan sinh động, thực hành – luyện tập, điều tra. c. Phương pháp thống kê toán học: Điều tra - kiểm tra, xử lí số liệu đã thu thập được. II. Phần nội dung: 1. Cơ sở lý luận. Trong lý luận dạy và học có những quan niệm khác nhau về vai trò của nhà giáo dục và vai trò của học sinh, nhưng quy tụ lại có hai hướng: Hoạt động lấy giáo viên làm trung tâm hoặc hoạt động lấy học sinh làm trung tâm, những năm gần đây các tài liệu giáo dục và dạy học ở nước ngoài và trong nước thường nói tới việc cần thiết phải chuyển từ dạy học lấy giáo viên làm trung tâm sang dạy học lấy học trẻ làm trung tâm, đây là một xu hướng tất yếu của nền giáo dục mà chúng ta nên áp dụng và đổi mới. Vậy trong công tác giảng dạy người giáo viên luôn quan tâm trước hết đến việc hoàn thành trách nhiệm của mình là truyền thụ tới trẻ cho hết nội dung quy định trong chương trình, cố gắng làm cho mọi học sinh hiểu và nhớ những lời cô dạy. Cũng từ đó hình thành kiểu học thụ động, thiên về ghi nhớ, ít chịu suy nghĩ. Để khắc phục tình trạng đó, cần phát huy tính tích cực chủ động học tập của trẻ, quan tâm đến nhu cầu khả năng của mỗi cá nhân trẻ trong tập thể lớp. Các phương pháp “Dạy học tích cực”, “Lấy người học làm trung tâm” đã đưa lại hiệu quả cao. Theo tiến sĩ Phan Thị Thu Hiền, chuyên gia về giáo dục đầu đời tại Việt Nam cho biết “Cách tiếp nhận tốt nhất để giáo dục các phương pháp dạy học tích cực nhằm thúc đẩy sự phát triển tính chủ động, khả năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề cho trẻ là cách tiếp cận tốt, thường thể hiện tính tích hợp cao và kết nối việc học với thực tế đời sống của trẻ”. Hiện nay trên thế giới có một số mô hình, cách tiếp cận trong giáo dục đầu đời được các nhà chuyên gia giáo dục đánh giá cao. Điển hình như các mô hình 5 Tổng số trẻ: 42 trẻ; nữ: 18 trẻ; dân tộc: 4 trẻ; Khuyết tật: 01 trẻ. Bảng khảo sát chất lượng của trẻ đầu năm học 2016 – 2017 như sau: Đạt Chưa đạt STT Tiêu chí Số trẻ Tỷ lệ % Số trẻ Tỷ lệ % Trẻ hứng thú tham gia vào 1 18/42 43 24/42 57 giờ học Trẻ có ý thức tự thực hiện 2 17/42 40 25/42 60 tốt yêu cầu của tiết học Trẻ nắm vững kiến thức, kỹ 3 năng vận dụng linh hoạt, 19/42 45 23/42 55 sáng tạo vào thực tế. Trẻ có kỹ năng sử dụng 4 14/42 38 28/42 66 ngôn ngữ rõ rang, mạch lạc * Nghiên cứu và áp dụng đề tài này có một số ưu và nhược điểm sau: + Ưu điểm. Trường Mầm Non Ea Na là một trường đạt chuẩn quốc gia, một ngôi trường khang trang, sạch đẹp nằm ở trung tâm xã Ea Na với điều kiện cơ sở vật chất rất đầy đủ và đa dạng, địa điểm rộng rãi, thoáng mát, có đầy đủ các phòng học theo tiêu chuẩn phòng ốc của quốc gia trong việc chăm sóc – giáo dục trẻ. 7 - Trẻ trong cùng độ tuổi nhưng khả năng tiếp thu không đồng đều . - Kinh nghiệm nhận thức của trẻ còn nghèo, khả năng chú ý, ghi nhớ và khả năng diễn đạt của trẻ còn hạn chế. - Trẻ chưa biết cách giải quyết tình huống có vấn đề, còn lóng ngóng, chưa tích cực sáng tạo, còn dựa vào sự can thiệp của giáo viên. Ví dụ: Khi trẻ chơi cùng bạn, trẻ gặp tình huống khó, trẻ không tự tìm cách giải quyết hay trao đổi với bạn mà dễ dàng bỏ cuộc, hay nhờ đến sự giải quyết của giáo viên. - Các học liệu cho trẻ trong mọi hoạt động còn ít, chưa phong phú, đa dạng. - Trẻ mới vào đầu năm học nên một số trẻ còn nhút nhát chưa phát huy hết năng lực của trẻ. - Tính sáng tạo trong sự thiết kế bài dạy cho trẻ theo hướng lấy trẻ làm trung tâm chưa cao, dẫn đến khi thực hiện chương trình đổi mới còn nhiều khó khăn. Từ những hạn chế trên đã làm cho đội ngủ giáo viên thiếu sự tự tin khi lập kế hoạch và soạn giảng, bởi giáo viên quên cách dạy truyền đạt nên giờ học đối với trẻ còn nhàm chán, bởi cô nói và làm còn trẻ thụ động. * Nguyên nhân chủ quan: Đề tài đã tập trung khai thác, nêu bật lên những phương pháp, cách làm gần gũi với giáo viên đứng lớp. Các biện pháp dễ hiểu dễ áp dụng trong thực tế. - Nhà trường đặc biệt là chuyên môn và tổ khối luôn đề cao việc giảng dạy “Lấy trẻ làm trung tâm” đây chính là nòng cốt của việc dạy và học dựa trên nhu cầu và năng lực của trẻ. - Trẻ cùng độ tuổi, luôn đi học chuyên cần. Trẻ mầm non rất thích được nghe và làm những cái mới, thích được tìm hiểu, sáng tạo dựa trên những điều đã hiểu biết, nên khi đưa trẻ vào các bài giảng hay các hoạt động khác như hoạt động góc mà giáo viên nắm được kỹ năng, phương thức học “Lấy trẻ làm trung tâm” Thì sự phát triển tư duy của trẻ mang lại càng cao. Về phía phụ huynh cũng dành nhiều thời gian quan tâm hơn đến con em mình, Phối kết hợp với nhà trường trong quá trình giúp đỡ trẻ học tốt, và phần đa phụ huynh đã thừa nhận cách cho trẻ học theo hướng “ Lấy trẻ làm trung tâm” trẻ phát triển các mặt rất mạnh, đặc biệt ý thức của trẻ phát triển vược bật, trẻ ít khi nhờ người khác làm giúp vì trẻ tự giải quyết được và tự hòa về điều đó *Nguyên nhân khách quan: Giáo viên chưa linh hoạt trong cách tổ chức dạy học lấy trẻ làm trung tâm và sử dụng các biện pháp, thủ thuật giúp trẻ phát huy tối ưu khả năng nhận thức của trẻ. - Cơ sở vật chất còn thiếu, một số giáo viên còn hạn chế về công nghệ thông tin, chưa mạnh dạn cho trẻ tự thảo luận khám phá, đôi khi giáo viên còn ôm đồm quá nhiều đồ dùng vào trong tiết dạy nhưng chưa khai thác sử dụng triệt để vì cô còn làm nhiều và nói nhiều chưa thực sự lấy trẻ làm trung tâm nên chưa mang lại hiệu quả cao trong giờ học, chưa sáng tạo trong cách tổ chức tiết học. 9 Giáo viên tổ chức các hoạt động linh hoạt theo từng chủ đề nhưng cần phải xây dựng lấy trẻ làm trung tâm làm nòng cốt. Khi tổ chức các hoạt động lấy trẻ làm trung tâm trẻ sẽ được thỏa mản nhu cầu khám phá, thể hiện được kỹ năng tiềm ẩn của bản thân, mặt khác giáo viên dể dàng lồng ghép tích hợp trong các hoạt động. Giúp cha mẹ trẻ hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của các hoạt động giáo dục ở trường mầm non, nhằm tạo sự gắn bó giữa cha mẹ trẻ và trường lớp mầm non. b. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp. - Biện pháp 1: Chú trọng bồi dưỡng chuyên môn cho bản thân . Tham gia các buổi chuyên đề cấp cụm, tìm hiểu và học bồi dưởng thường xuyên đặc biệt là học module mầm non trực tuyến, ví dụ chuyên đề mới đây nhất được tổ chức ở cụm là chuyên đề Chuyên đề về ngày hội đồng diễn thể dục ; Lồng ghép hoạt động tăng cường tiếng Việt; Chuyên đề lồng ghép biển và hải đảo thông qua môn Làm quen văn học; Chuyên đề môn Làm quen văn học dành cho lớp ghép đã được tổ chức. Bản thân tôi cũng tham gia xây dựng các tiết dạy mẫu để rút ra kinh nghiệm, tham gia khóa học Module trực tuyến do Sở Giáo dục và Đào tạo tập huấn. Tham gia thi giáo viên giỏi trường, huyện nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Tự học hỏi và thiết kế được các giáo án điện tử trong phần mềm power point Ví dụ: Chúng ta thiết kế ô cửa bí mật với các nhân vật, chữ cái hay con số chuyển động giúp học sinh nảy sinh sự tò mò thích khám phá và chú ý tốt. Như các câu hỏi được hé mở qua các ô cửa bí mật. Nhân vật nào xuất hiện ? Vì sao de trắng lại Khi gặp sói dê trắng bị sói ăn thịt ? thế nào ? 1 2 - Khi gặp sói dê đen thế nào ? - Vì sao Dê đen Dê đen không bị Sói ăn thịt ? trả lời nh3ư thế nào? 4 11 Cửa hàng lưu niệm Thiết bị dạy học và môi trường giảng dạy là quá trình phối hợp linh hoạt và hợp lý những kinh nghiệm, thành tựu sử dụng, điều kiện cơ sở vật chất và cải tiến phương pháp dạy học của giáo viên. Đổi mới phương pháp nhằm tích cực hoá các hoạt động dạy học, khuyến khích bản thân chủ động, sáng tạo, dạy học tập trung vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm để phát triển mọi khả năng của trẻ, tổ chức hướng dẫn trẻ học tập bằng cách tự phát hiện khả năng của mình và có niềm tin trong lao động, học tập. Tổ chức tiết dạy bản thân tôi xây dựng như sau: * Đối với giáo viên: - Nghiên cứu kỹ nội dung đề tài, xác định trọng tâm kiến thức, kỹ năng bài học và các hình thức tổ chức hoạt động diễn ra trong tiết dạy. - Chuẩn bị hệ thống câu hỏi, mục đích giải quyết, dự kiến các tình huống ở trẻ và hướng khắc phục. - Lựa chọn hình thức tổ chức tiết học phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của lớp, phù hợp với đề tài và lĩnh vực mà mình đã chọn. Để tổ chức tốt tiết dạy phải tuỳ nội dung và mục đích cụ thể của bài dạy để xác định cách tổ chức hoạt động cho trẻ làm thế nào để có kết quả cao nhất. * Đối với trẻ: - Phải khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia vào các hoạt động cùng cô và các bạn, giúp trẻ tự tin trong giao tiếp, tạo sự gần gũi giữa cô với trẻ, tạo tâm thế thoải mái cho trẻ khi bước vào hoạt động. 13