Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi trong việc hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng - Trường Mầm non Phương Đông

 Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5- 6 tuổi trong việc hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 1 cho trẻ mà còn phụ thuộc vào phương pháp, biện pháp tổ chức các hoạt động mà trọng tâm là các “tiết học toán” cho trẻ ở trường nầm non. Làm thế nào để cho trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên không bị gò ép phù hợp với sự nhận thức và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở lứa tuổi này là: “Học mà chơi, chơi mà học.” Nhận thức được tầm quan trọng đó tôi đã tập trung ngiên cứu, tìm tòi để tìm ra “Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 5- 6 tuổi trong việc hình thành các biêu tượng toán sơ đăng” II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Trên cơ sở nghiên cứu sự hứng thú của trẻ Mầu giáo lớn, qua đó đề xuất một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ mầu giáo lớn trong việc hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng. III. THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM * Thời gian: Nghiên cứu thu thập tài liệu, tìm hiểu thực tế về khả năng tiếp thu và sự hứng thú của trẻ trong việc nắm bắt kiến thức toán học trong thời gian từ tháng 9/ 2008, đến tháng 4/ 2009 lập đề cương. Hoàn thành đề tài vào ngày 5/ 5/ 2009. * Địa điêm: Trong khuôn khổ của đề tài, tôi chỉ tập trung nghiên cứu và áp dụng một số biện pháp giúp trẻ mầu giáo 5 - 6 tuổi lớp mầu giáo 5A2 Trường mầm non Phương Đông - Uông Bí- Quảng Ninh IV. ĐÓNG GÓP VỀ MẢNG THỰC TIỄN 1. Tạo môi trường toán học cho trẻ: Tạo môi trường trong lớp học; Tận dụng môi trường toán học xung quanh trẻ mọi lúc, mọi nơi. 2. Thay đổi hình thức tổ chức linh hoạt và có sự sáng tạo để gây hứng thú cho trẻ. Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 3 PHẦN II. NỘI DUNG CHƯƠNG I: TỔNG QUAN I.CƠ SỞ LÝ LUẬN Hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ mầm non là một nội dung quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non. Hiệu quả của việc hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ mầm non không chỉ phụ thuộc vào việc xây dựng hệ thống các biểu tượng toán học cần hình thành cho trẻ mà còn phụ thuộc vào phương pháp, biện pháp tổ chức các hoạt động mà trọng tâm là tiết học toán cho trẻ ở trường mầm non. Những biểu tượng toán học sơ đẳng được hình thành ở trẻ em là kết quả của việc Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 5 tính tích cực nhận thức cho trẻ. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN □ Thuận lợi: - Năm học 2008- 2009 được sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo Thị xã Uông Bí, phòng Giáo dục- Đào tạo và chính quyền địa phương. Trường mầm non Phương Đông đã được xây mới một ngôi trường khang trang có 5 phòng học.Các cháu được học trong phòng học sạch sẽ, có đầy đủ các tiện nghi cần thiết đồ dùng đồ chơi tương đối đầy đủ phục vụ cho việc học tập và vui chơi của trẻ. - Lớp học luôn nhận được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường đầu tư cơ sở vật chất như mua sắm bộ học toán, lô tô toán cho các cháu - Hàng năm chúng tôi được học lớp bồi dưỡng trong hè và dự các buổi chuyên đề của phòng, của trường bạn và nhà trường tổ chức. Đó cũng là điều kiện để tôi được học tập, củng cố thêm kiến thức phục vụ cho tiết dạy của mình. - Mỗi giáo viên đều có kế hoạch giảng dạy các môn học và các hoạt động rất cụ thể ngay từ đầu năm học. - Đối với phụ huynh môn toán là một trong mối quan tâm hàng đầu, họ luôn mong muốn con em học tốt môn toán. □ Khó khăn: Phụ huynh ở lớp phần lớn là làm nông thôn nên ít có thời gian và điều kiện quan tâm đến con em mình, đặc biệt là việc kèm cặp các cháu học. Đầu năm học lớp tiếp nhận khoảng 40% số cháu mới, các cháu này chưa được học qua các lớp mẫu giáo trước đó, do vậy trẻ chưa có những nề nếp và thói quen trong các hoạt động ở trường . Đặc biệt trẻ bị thiếu hụt kiến thức rất nhiều. Đây cũng là một trong những khó khăn khi giáo viên truyền thụ kiến thức cho trẻ. Đặc biệt là môn toán, có tiết kiến thức theo chương trình là tiết ôn luyện, nhưng đối với những cháu mới thì lại là Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 7 - Chưa có nhiều trò chơi mới. Toán học là một môn học rất quan trọng, nhất là trẻ bước vào phổ thông, nó giúp trẻ có được những kiến thức nhất định để tiếp thu kiến thức ở bậc học tiếp theo. Chính điều này làm tôi trăn trở suy nghĩ làm thế nào để khắc phục tình trạng trên.Tôi đã suy nghĩ tìm ra một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ trong việc HTCBTTSĐ II. MỘT SÓ BIỆN PHÁP GÂY HỨNG THÚ CHO TRẺ LÀM QUEN VỚI TOÁN 1. Tạo môi trường toán học cho trẻ 1.1. Tạo môi trường lớp học xung quanh trẻ Một môi trường học tập tốt có hiệu quả là môt trường gây hứng thú cho trẻ, phát huy được trí tưởng tượng, sáng tạo cho trẻ. chính vì vậy tôi luôn cố gắng tạo ra nhiều đồ dùng, đồ chơi hấp dẫn trang trí xung quanh lớp. ví dụ cắt những chú thỏ bằng mút gián lên tường, vẽ các bức tranh con vât, phương tiện giao thông,treo những chiếc vòng nhiều màu sắc v v nói trung trang trí theo chủ đề, cho trẻ đếm và có thể học các môn khác. Chúng ta biết rằng trẻ nhỏ luôn yêu thích các đẹp, trí tưởng tượng của trẻ là vô cùng phong phú do vậy môi trường học tập xung quanh trẻ là một yếu tố cực kỳ quan trọng kích thích đứa trẻ tư duy và sáng tạo.ta cần tạo cho trẻ một tâm lý thật thoải mái, coi lớp học như ngôi nhà thân yêu của mình và trong ngôi nhà đó trẻ được tham gia dọn dẹp, trang trí,sáng tạo theo ý mình.chính vì vậy tôi dã khuyến khích trẻ sưu tầm đồ chơi, tranh ảnh để trang trí lớp học theo chủ đề. Tôi xây dựng góc toán phong phú, nhiều chủng loại sắp xếp bố trí đồ chơi gọn gàng,đồ chơi luôn để ở tư thế “mở” để kính thích trẻ hứng thú hoạt động, đồ Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông dùngđồ chơi phải đảm bảo thuận tiện cho thao tác sử dụng,được xắp xếp sao cho dễ lấy, dễ cất và đặc biệt có thể sử dụng vào các môn học và các hoạt động khác. Góc toán phải được bố trí thật nổi, thật đẹp mắt, vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, lại vừa đảm bảo tính chính xác. - Các đồ dùng đồ chơi trong góc toán được phân chia thành từng “mảng” riêng biệt. 9 trẻ bất kỳ thời điểm nào có thể. Toán học không phải là cái gì đó thật cứng nhắc khô khan, chỉ là số, là hình mà toán học có thể là bất kỳ thứ gì ở xung quanh trẻ. Ví dụ: Khi cho trẻ đi tham quan, đi dạo, ta có thể hỏi trẻ “ có bao nhiêu luống rau, có bao nhiêu cây vải, luống rau này có hình gì, quả này có dạng gì . v.v hoặc khi đén giờ ăn trẻ xếp đĩa và khăn cho mỗi bàn, trẻ phải biết lấy đủ số đĩa cho mỗi bàn, như thế trẻ đã biết sắp xếp tương ứng 1 - 1ta có thể tận dụng mọi cơ hội để có thể hình thành các biểu tượng về toán cho trẻ. ví dụ khi hoạt động góc “ bán hàng” khi trẻ đi mua và bán phải đếm số hàng, đưa số tiền đúng với yêu cầu của người bán ở góc xây dựng yêu cầu, trẻ xây mô hình ngôi nhà của bé, yêu cầu phía trước ngôi nhà có gì, phía sau có gì. v. v môi trường toán học cho trẻ là rất phong phú,nếu chúng ta biết tận dụng vào toán học cho trẻ thì rất có hiệu quả, trẻ vừa học vừa chơi.trẻ học mà không biết mình đang học. Thông thường thì những hành động thoải mái và có tính khám phá đối với trẻ sẽ không đảm bảo cho việc học và việc nhận thức sâu các khái niệm.ta phải tạo điều kiện thuận lợi để tạo môi trường,khuyến khích môi trường tư duy toán học ta cần nhận thức được điều gì cho trẻ muốn học. John Holt đã nói “ Khi chúng ta kích thích sự khát khao khám phá, để nhận thức cái mới của trẻ và dành được quyền kiểm soát nó, không cố gắng bắt buộc trẻ phải nhanh hơn và hơn nữa khi trẻ đã sẵn sàng, thì cả thày và trò đều cảm thấy thoải mái và tạo được nhiều tiến bộ”. 2. Sáng tạo, linh hoạt thay đôi hình thức trong việc hình thành các biêu tượng toán học cho trẻ Trẻ nhỏ không học các khái niệm toán học bằng cách học vẹt hay bằng các quy tắc. trẻ được khuyến khích trong quá trình học, biết tìm kiếm các chuẩn mực. Giải quyết các vấn đề nếu ta chỉ đơn thuần dạy trẻ xác định vị trí trong không gian nhận biết hình khối, đếm, so sánh, thêm bớt, chia theo hình thức thông thường, một số tiết học về số lượng nội dung lại lặp đi lặp lại như thế sẽ rất nhàm chán và đơn điệu, cứng nhắc, sự hứng thú Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 11 khác. Tôi chọn đối tượng xác định là con Voi, bằng câu chuyện kể về chú voi , cho trẻ đi thăm Tây Nguyên một vùng đất hùng vĩ của đất nước nơi có rất nhiều các chú voi sinh sống. Trên đường đi phải đi qua nhiều nơi khác nhau, mỗi vùng quê có những phong cảnh những trò chơi khác nhau.Đến mỗi nơi đều có đối tượng để trẻ xác định các hướng cơ bản của đối tượng đó. Ngoài ra còn có nhiều trò chơi dân gian ví dụ như trò chơi “mõ làng mõ xóm”. Cô hoặc một trẻ làm người đi rao mõ.Vừa gõ mõ vừa đọc: Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 13 Cô giới thiệu đẫn dắt để cháu thực hành đo. Các bác tài xế ở nơi xa đến chưa thạo đường đi. các bác phải tìm được con đường có độ dài có số lần đo bằng chữ số ở xe của các bác. Các cháu có muốn giúp các bác tìm đường đi không?. chúng mình phải làm thế nào để xe đi đúng đường (phải đo). Thế là trẻ bắt tay vào đo một cách rất thích thú. Khi đo xong trẻ nói kết quả và tìm chiếc xe có chữ số tương ứng với số lần đo ở con đường đó đặt vào đúng con đường đó. Rồi xuyên suốt bài học các cháu được đo chiều dài đoàn tàu bằng bàn chân mình. Rồi treo cờ chuẩn bị cho hội thi “ Bé với an toàn giao thông”. trong cả một giờ học các cháu rất thích thú, hồ hởi. Cháu đang học mà như đang được chơi. Việc lồng nội dung chủ đề và các môn học khác làm cho tiết học phong phú, hấp dẫn, và củng cố những kiến thức của trẻ. Việc chọn hình thức gây ấn tượng cho trẻ bằng lời nói dẫn dắt vào bài bằng những cách khác nhau, tôi còn lồng ghép văn học, âm nhạc, MTXQ vào bài. Ví dụ: Dạy bài về số lượng, thêm bớt trong phạm vi 6 trong chủ đề “ Gia đình” chẳng hạn. tôi kể cho trẻ nghe câu chuyện “Nhổ củ cải” bằng mô hình rối dẹt tôi đã thay thế 3 nhân vật là bạn của bé Hoa ( Cháu ông bà già ) là Tuấn, Lan, và Mai. Vừa kể cô vừa đưa các nhân vật ra theo diễn biến câu chuyện đến đoạn “ Ông nhổ củ cải không được liền gọi Bà và bé Hoa ra” cô dừng lại đặt câu hỏi “ vừa rồi chỉ có Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông một mình ông nhổ củ cải bây giờ thêm bà và bế Hoa là thêm mấy người? (2 người ). Thế là tất cả bây giờ có mấy người nhổ cải (3 người) câu chuyện cứ tiếp diễn thêm 1, 2, 3 người nhổ nữa và cuối cùng có 6 người nhổ củ cải đã lên được, trẻ vừa được nghe chuyện vừa biết cách tạo nhóm có 6 đối tượng, trẻ rất thích thú say sưa đắm mình vào câu chuyện kể và nắm được kiến thức bài học như được khắc sâu vào trong tâm trí trẻ. Trong một tiết học ta có thể lồng ghép và tích hợp các môn học khác như thế ta tận dụng được tối đa đồ dùng đã chuẩn bị, củng cố kiến thức cho trẻ trong quá trình cung 15 Trò chơi 1: “Câu cá:( Chủ đề thế giới động vật ). Chuẩn bị: Mỗi tổ 1 cần câu có móc câu, 10 con cá, trên miệng mỗi con có làm vòng tròn để trẻ câu Luật chơi: Trẻ phải nhảy qua các con suối (số con suối tương ứng với số lượng cần dạy trẻ,ví dụ 5, 6, 7, 10) khộng dẫm vào vạch và câu được cá bỏ vào giỏ. Nếu dẫm vào vạch phải quay trở lại. Cách chơi: Chia lớp làm 2 ( Hay 3 ) đội tuỳ ý, số trẻ bằng nhau. Lần lượt từng trẻ phải nhảy qua các con suối ( Ví dụ bài số 8 thì 8 con suối ).Sau đó cầm cần câu, câu cá bỏ vào giỏ. Cứ như vậy bạn này về, bạn khác tiếp tục lên. trong thời gian “một bản nhạc”, tổ nào câu được nhiều cá là thắng cuộc. * Trò chơi 2: “Nghe âm thanh tạo số lượng.” Mục đích trò chơi - Trẻ đếm số lượng trong phạm vi 10 - Trẻ được vận động cơ thể - Luyện tai nghe cho trẻ Cách tiến hành: Tuỳ theo chủ đề Tôi lựa chọn các hoạt động và âm thanh hợp lý, cho trẻ đếm sau đó cho trẻ làm lại động tác theo số lượng âm thanh do cô tạo ra hoặc trẻ giơ số tương ứng Ví dụ: - Chủ đề nghành nghề tôi chọn tiếng và động tác đóng đinh của bác thợ mộc - Chủ đề thế giới động vật cô giả làm tiếng kêu một số con vật cho trẻ đếm sau đó bắt chiếc lại. - Chủ đề giao thông cho trẻ đếm tiếng còi xe .v v * Trò chơi 3: “Chơi gôn”. Mục đích: - Trẻ ôn luyện, nhận biết các hình, khối cơ bản Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 17 trẻ tâm thế thoải mái, gây hứng thú cho trẻ trong việc tiếp thu kiến thức. Một phần bước đầu cho trẻ làm quen với công nghệ thông tin. Trong việc hình thành các biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ, tuỳ theo chủ đề và yêu cầu của nội dung bài dạy; kiến thức cần truyền đạt cho trẻ, tôi đã vào phần trò chơi Kitsmat tìm trò chơi phù hợp cho trẻ chơi. Ví dụ: Khi dạy trẻ thêm, bớt các nhóm đối tượng có số lượng 7 ở chủ đề “nghề Lờ Thị Tớch Trường Mầm non Phương Đông 19