Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ độ tuổi 24-36 tháng ở trường Mầm non Hoa Trạng Nguyên

 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN HÀ ĐÔNG 
 TRƯỜNG MẦM NON HOA TRANG NGUYEN
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
“ Một số kinh nghiệm trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ 
 độ tuổi 24- 36 tháng ở Trường mầm non. ”
 Lĩnh vực : Giáo dục nhà trẻ
 Tác giả : Nguyễn Thị Tuyết Nhung
 Chức vụ : Giáo viên
 Năm học 2012 - 2013
 1 DANH MỤC VIẾT TẮT
* Giáo viên mầm non (GVMN)
* Mầm non ( MN)
* Phòng Giáo Dục ( PGD)
* Ban Giám Hiệu ( BGH)
* Nhà trẻ ( NT)
* Giáo Dục Mầm non ( GDMN)
* An toàn giao thông ( ATGT)
* Phương tiện giao thông ( PTGT)
 3 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I – Cơ sở lý luận:
 Trong quá trình phát triển toàn diện nhân cách con người nói chung và trẻ 
Mầm Non nói riêng thì ngôn ngữ có một vai trò rất quan trọng không thể thiếu 
được. Ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp quan trọng nhất đặc biệt đối với trẻ 
nhỏ, đó là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung quanh 
hình thành những cảm xúc tích cực. Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hoà nhập với 
cộng đồng và trở thành một thành viên của cộng đồng. Nhờ có những lời chỉ dẫn 
của người lớn mà trẻ dần dần hiểu được những quy định chung của xã hội mà mọi 
người đều phải thực hiện theo những quy định chung đó.
 Ngôn ngữ còn là phương tiện giúp trẻ tìm hiểu khám phá, nhận thức về môi 
trường xung quanh, thông qua cử chỉ lời nói của người lớn trẻ sẽ được làm quen 
với các sự vật, hiện tượng có trong môi trường xung quanh. Nhờ có ngôn ngữ mà 
trẻ sẽ nhận biết ngày càng nhiều màu sắc, hình ảnh của các sự vật , hiện tượng 
trong cuộc sống hàng ngày.
 Đặc biệt đối với trẻ 24- 36 tháng cần giúp trẻ phát triển mở rộng các loại vốn 
từ, biết sử dụng nhiều loại câu bằng cách thường xuyên nói chuyện với trẻ về 
những sự vật, hiện tượng, hình ảnh. mà trẻ nhìn thấy trong sinh hoạt hành ngày, 
nói cho trẻ biết đặc điểm, tính chất, công dụng của chúng từ đó hình thành ngôn 
ngữ cho trẻ .
II- Thực trạng của vấn đề:
1- Thuận lợi:
 - Lớp có diện tích khá rộng rãi, thoáng mát.
 - Trẻ được phân chia theo đúng độ tuổi.
 - Đa số trẻ đi học rất đều.
 - Đồ dùng , đồ chơi phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú về 
mầu sắc và hình ảnh, hấp dẫn thu hút trẻ.
 5 * Kết quả điều tra của đầu năm như sau:
 Tốt Khá TB Yếu
 Phân loại khả năng
 Sl % Sl % Sl % Sl %
Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ và 5 14 10 29 15 43 5 14
phát âm
Vốn từ 5 14 10 29 15 43 5 14
Khả năng nói đúng ngữ pháp 5 14 15 43 10 29 5 14
Khả năng giao tiếp 10 29 10 29 10 29 5 14
 PHẦN III : NHỮNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
 Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là giáo dục khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ và phát 
âm chuẩn, phát triển vốn từ, dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, phát triển ngôn ngữ mạch 
lạc, giáo dục văn hoá giao tiếp lời nói. Ngoài ra ngôn ngữ còn là phương tiện phát 
triển thẩm mỹ, tình cảm, đạo đức .Đặc biệt nhờ có ngôn ngữ mà trẻ dễ dàng tiếp 
nhận những chuẩn mực đạo đức của xã hội và hoà nhập vào xã hội tốt hơn. Chính 
vì vậy mà trong quá trình dạy trẻ tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp dạy trẻ 
phát triển ngôn ngữ thông qua một số hoạt động sau:
I- Giáo dục ngôn ngữ cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi: 
 1- Giờ đón trẻ:
 Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ tới trường , tới lớp cô 
phải thật gần gũi, tích cực trò chuyện với trẻ.Vì trò chuyện với trẻ là hình thức đơn 
giản nhất để cung cấp vốn từ cho trẻ và phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là 
ngôn ngữ mạch lạc. Bởi qua cách trò chuyện với trẻ cô mớii có thể cung cấp, mở 
rộng vốn từ cho trẻ.
 VD: Cô trò chuyện với trẻ về gia đình của trẻ:
 + Gia đình con có những ai?
 + Trong gia đình ai yêu con nhất?
 + Mẹ yêu con như thế nào?
 7 + Linh ơi, con đang xâu gì vậy? ( Con đang xâu ô tô ạ)
 + Con xâu ô tô bằng gì đấy? (Con xâu bằng dây xâu ạ)
 + Dũng ơi, ô tô này đã đi được chưa hả con? ( Chưa đi được ạ)
 + Muốn ô tô đi được phải làm thế nào? ( Lắp thêm bánh xe ạ)
 + Khi xâu xong con để sản phẩm của mình nhẹ nhàng vào khay nhé! 
( Vâng ạ)
 VD3: Ở góc “ Bé khéo tay” cũng ở chủ điểm “Giao thông ” bằng miếng xốp 
thừa tôi đã tận dụng cắt thành hình ô tô, xe máy để cho trẻ in màu. Trẻ sẽ được in 
những PTGT đủ màu sắc tạo lên giấy thành sản phẩm của mình một cách nghệ 
thuật. Tôi thấy trẻ rất khéo léo, chăm chú khi làm . Khi trẻ làm tôi ân cần đến bên 
trẻ trò chuyện cùng trẻ:
 + Con đang làm gì vậy? ( Con in hình ô tô ạ)
 + Ô tô của con có màu gì? ( Màu đỏ ạ)
 + Đây là phương tiện gì con có biết không? ( Xe đạp ạ )
 + Xe đạp này có màu gì ? ( Màu vàng ạ)
 + Ô tô và xe đạp đi ở đâu hả con ? ( Trên đường ạ )
 - Như vậy bằng những đồ chơi tự tạo thông qua hoạt động chơi không những rèn 
cho trẻ sự khéo léo mà còn góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
3- Giáo dục ngôn ngữ thông qua hoạt động ngoài trời:
 - Hàng ngày đi dạo chơi quanh sân trường tôi thường xuyên đặt câu hỏi để trẻ 
được gọi tên các đồ chơi quanh sân trường như : Đu quay, cầu trượt , bập 
bênh.Ngoài ra tôi còn giới thiệu cho trẻ biết cây xanh, cây hoa ở vườn trường và 
hỏi trẻ:
 + Cây hoa này có màu gì? ( Trẻ trả lời màu đỏ)
 + Thân cây này có to không? ( Có ạ)
 + Cây phượng vĩ này rất cao và có lá màu gì? 
 ( Màu xanh ạ)
 + Các con có nhìn thấy con gì đang bay đến không? 
 ( Có ạ)
 9 + Các con ơi, cá đang nhìn chúng mình đấy thế mắt cá nằm ở đâu nhỉ? (Nằm 
ở trên đầu con cá)
 + Đố các bạn biết cá sống ở đâu? ( Sống ở dưới nước)
 + Trên mình cá có gì mà lấp lánh thế ? ( Có vẩy)
 - Trong khi trẻ trả lời cô phải chú ý đến câu trả lời của trẻ. Trẻ phải nói được cả 
câu theo yêu cầu câu hỏi của cô. Nếu trẻ nói cộc lốc , thiếu từ cô phải sửa ngay cho 
trẻ.
 VD2 : Bài nhận biết “ Ô tô” 
 Khi vào bài tôi đặt câu đố:
 “ Xe gì bốn bánh 
 Chạy ở trên đường 
 Còi kêu bim bim
 Chở hàng chở khách” ( Ô tô)
 - Trẻ trả lời đó là ô tô tôi đưa chiếc ô tô cho trẻ xem và hỏi:
 + Xe gì đây? ( Ô tô ạ )
 + Ô tô có màu gì? ( Màu đỏ ạ )
 + Ô tô đi ở đâu? ( Ô tô đi ở trên đường ạ)
 + Ô tô dùng để làm gì? ( Dùng để đi ạ)
 + Còi ô tô kêu như thế nào? ( bíp bíp..)
 + Đây là cái gì? ( Cô hỏi từng bộ phận của ô tô và yêu cầu trẻ trả lời)
 - Cứ như vậy tôi đặt hệ thống câu hỏi từ tổng thể đến chi tiết để trẻ trả lời nhằm 
kích thích trẻ phát triển tư duy và ngôn ngữ cho trẻ, qua đó lồng liên hệ thực tế 
giáo dục trẻ về an toàn giao thông khi đi trên đường.
 2- Thông qua giờ thơ, truyện:
 Trên tiết học khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là phát triển ngôn 
ngữ nói cho trẻ và còn hình thành phát triển ở trẻ kỹ năng nói mạch lạc mà muốn 
làm được như vậy trẻ phải có vốn từ phong phú hay nói cách khác là trẻ cũng được 
học thêm được các từ mới qua giờ học thơ, truyện.
 11 VD2: Qua bài thơ “ Cây bắp cải ” tôi muốn cung cấp cho trẻ từ “ Sắp vòng 
quanh”. Tôi chuẩn bị một chiếc bắp cải thật để cho trẻ quan sát, trẻ phải được nhìn, 
sờ, ngửi..và qua vật thật tôi sẽ giải thích cho trẻ từ “ sắp vòng quanh”.
 - Tôi giải thích cho trẻ : Các con nhìn này đây là cây bắp cải mà hàng ngày 
mẹ vẫn mua về để nấu cho các con ăn đấy. Các con nhìn xem lá bắp cải rất to có 
màu xanh và khi cây bắp cải càng lớn thì lá càng cuộn thành vòng tròn xếp trồng 
lên nhau lá non thì nằm ở bên trong được bao bọc bằng những lớp lá già ở ngoài . 
Bên cạnh đó tôi cũng chuẩn bị câu hỏi để trẻ trả lời:
 + Cô vừa đọc cho các con nghe bài thơ gì? (Cây bắp cải ạ)
 + Cây bắp cải trong bài thơ được miêu tả đẹp như thế nào? 
 ( Xanh man mát )
 + Còn lá bắp cải được nhà thơ miêu tả ra sao? ( Sắp vòng quanh ạ)
 + Búp cải non thì nằm ở đâu? ( Nằm ở giữa ạ)
 - Như vậy qua bài thơ ngoài những từ ngữ trẻ đã biết lại cung cấp thêm vốn từ 
mới cho trẻ để ngôn ngữ của trẻ thêm phong phú.
 - Ngoài việc cung cấp cho trẻ vốn từ mới thì việc sửa lỗi nói ngọng, nói lắp 
cũng vô cùng quan trọng khi trẻ giao tiếp. Khi áp dụng vào bài dạy tôi luôn chú 
trọng đến điều này và đã kịp thời sửa sai cho trẻ ngay tại chỗ.
VD3: Trong câu truyện “ Thỏ ngoan” ngoài việc giúp trẻ thể hiện ngữ điệu, sắc 
thái tình cảm của các nhân vật trong truyện tôi còn sửa sai những từ trẻ hay nói 
ngọng để giúp trẻ phát âm chuẩn và động viên những trẻ nhút nhát mạnh dạn hơn 
khi trả lời.
 + Trẻ hay nói ô tô - ô chô.
 + Trẻ nói Thỏ ngoan - Thỏ ngan
 + Bác Gấu _ Bác ấu
 + Con Cáo _ Con áo
 . ..
 - Mỗi khi trẻ nói sai tôi dừng lại sửa sai luôn cho trẻ bằng cách : tôi nói mẫu 
cho trẻ nghe 1-2 lần sau đó yêu cầu trẻ nói theo.
 13 ( Hai tay chống hông , hai chân nhấc lên nhấc xuống)
 + Câu cuối : Còn cái đuôi đi sau rốt
 Tôi xin kể nốt
 Câu chuyên con voi.
 ( Một tay chống hông, một tay đưa ra đằng sau vờ làm đuôi con voi)
4- Thông qua giờ vận động :
 - Trong góc vận động của lớp tôi đã sử dụng những thùng bìa để làm thành tàu 
 hoả cho trẻ chơi. Mỗi thùng làm thành một toa tàu. Trong khi chơi trẻ có thể vừa 
 chơi vừa kết hợp âm nhạc hát :” Đoàn tàu tí hon”, “ Tàu vào ga”..vận dụng 
 vào phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 _ Tôi còn phân loại màu xanh, đỏ, vàng của những chiếc vòng để khi trẻ phân 
biệt màu không bị nhầm lẫn. Khi trẻ chơi với vòng tôi có thể hỏi trẻ giúp ngôn ngữ 
của trẻ thêm mạch lạc, rõ ràng hơn:
 + Vòng này có màu gì hả con? ( Màu đỏ ạ)
 + Thế còn vòng này có màu gì đây? ( Màu xanh ạ)
 + Vòng để làm gì con có biết không? ( để học , để chơi trò chơi ạ)
 + Con sẽ chơi gì với vòng ? ( Con lái ô tô ạ)
 PHẦN IV – MỘT SỐ TRÒ CHƠI PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ :
 - Đối với trẻ nhà trẻ , được phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi là một biện 
pháp tốt nhất. Trò chơi đã trở thành phương tiện để cung cấp, tích luỹ được nhiều 
vốn từ và trên cơ sở hiểu biết đầy đủ ý nghĩa của những từ đó trẻ biết sử dụng” số 
vốn từ ”đó một cách thành thạo.
 _ Qua trò chơi trẻ sẽ được giao tiếp mạnh dạn hơn, ngôn ngữ cũng lưu loát 
hơn, vốn từ của trẻ cũng được tăng lên. Và tôi nhận thấy rằng khi trẻ chơi trò chơi 
xong sẽ gây sự hứng thú lôi cuốn trẻ vào bài học. Như vậy trẻ sẽ tiếp thu bài một 
cách nhẹ nhàng và thoải mái
 15 + Có con muỗi vo ve, vo ve ( Trẻ giơ ngón tay trỏ ra trước mặt vẫy qua 
vẫy lại theo nhịp đọc)
 + Đốt cái tay, đốt cái chân, rồi bay đi xa. ( Lấy ngón tay trỏ vào cánh tay 
đối diện , chỉ xuống đùi rồi dang 2 tay sang ngang).
 + úi chà! úi chà! Dang tay ra đánh cái bép, con muỗi xẹp. Rửa tay. ( Nhún 
vai 2 lần, dang 2 tay sang ngang, vỗ tay một cái rồi chỉ vào chóp mũi. Sau đó xoa 2 
tay vào nhau vờ rửa tay)
 - Tuỳ theo sự hứng thú của trẻ mà cho trẻ chơi 3- 4 lần. Khi trẻ chơi tôi nhận 
thấy tất cả các trẻ đều tham gia đọc cùng cô, có trẻ đọc được cả câu, có trẻ bập bẹ 
bớt một hai từ. Nhưng qua đó cũng giúp ngôn ngữ của trẻ dần dần được hình thành 
trọn vẹn hơn .
 *Trò chơi 3:” Trò chuyện về các PTGT quen thuộc ”.
 - Qua trò chơi này trẻ sẽ kể được một số phương tiện giao thông quen thuộc 
 như : ô tô, xe đạp , xe máy, tàu hoả.
 * Chuẩn bị:
 + Mô hình các PTGT: ô tô , xe máy, xe đạp.
 + Tranh , ảnh các loại PTGT.
 + Đàn, đài có thu âm thanh tiếng kêu của các PTGT cho trẻ đoán
 * Tiến hành:
 Trong trò chơi này tuỳ thuộc vào thời gian rảnh rỗi tôi có thể cho trẻ chơi. 
Có thể là giờ đón trẻ, trả trẻ, giờ chơi buổi chiềutôi có thể đàm thoại với trẻ về 
các loại PTGT mà trẻ biết như :
 + Hôm nay, ai đưa con đến trường?
 + Mẹ con đưa đến trường bằng PT gì?
 + Cô nào đón con vào lớp?
 + Hôm qua chủ nhật, bố mẹ con có đưa con đi đâu không?
 + Con đi với ai?
 + Con đi bằng PT gì?
 + Khi đi đường con nhìn thấy gì ?
 17