Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi thông qua trò chơi

 Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi
 UBND HUYỆN GIA LÂM
 PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“ MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ CHO TRẺ 
 THÔNG QUA TRÒ CHƠI”
 Tác giả: Nguyễn Thị Hường
 Lĩnh vực: Giáo dục nhà trẻ
 Cấp học : Mầm non
 Năm 2017 – 2018 Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
Theo triết học Mac- Lênin: ngôn ngữ là sản phẩm của sự phát triển lịch sử xã 
hội. Tư duy và ngôn ngữ được hình thành và phát triển trong quá trình lao động
 Như Bác Hồ đã dạy: “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng 
quý báu của dân tộc, chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó.”
 Ngôn ngữ là tiếng nói, có một vị thế hết sức quan trọng đối với sự phát 
triển toàn diện của một con người nói chung và trẻ em nói riêng. Nó là một trong 
những cơ sở, tiền đề để cho trẻ phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần. 
Ngôn ngữ giúp cho sự phát triển tư duy của trẻ. Ngôn ngữ là phương tiện giúp 
cho trẻ em giao tiếp với mọi người và giúp trẻ dễ dàng hoà đồng vào cuộc sống 
một cách thân thiện nhất. Đồng thời, thông qua giao tiếp giúp trẻ phát triển trí 
tuệ để nhận biết thế giới xung quanh và phát triển tình cảm của trẻ.
 Ngôn ngữ có vai trò to lớn trong sự hình thành và phát triển nhân cách của 
trẻ em. Ngôn ngữ là phương tiện giữ gìn bảo tồn, truyền đạt và phát triển những 
kinh nghiệm lịch sử và phát triển xã hội của loài người. Trẻ em sinh ra đầu tiên 
là những cơ thể sinh học, nhờ có ngôn ngữ là phương tiện giao lưu bằng hoạt 
động tích cực của mình dưới sự giáo dục và dạy học của người lớn trẻ em dần 
chiếm lĩnh được những kinh nghiệm lịch sử- xã hội của loài người và biến nó 
thành cái riêng của mình. Trẻ em lĩnh hội ngôn ngữ sẽ trở thành những chủ thể 
có ý thức, lĩnh hội kinh nghiệm của loài người xây dựng xã hội ngày càng phát 
triển hơn.
 Trẻ ở độ tuổi Nhà Trẻ (trẻ 24- 36 tháng) chủ yếu sử dụng ngôn ngữ nói để 
giao tiếp và tìm hiểu về thế giới xung quanh và là thời kỳ vốn từ của trẻ phát 
triển. Để trẻ có vốn ngôn ngữ chính xác rõ ràng, mạch lạc thì đòi hỏi giáo viên 
cần hết sức chú ý đến rèn luyện phát âm và phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Đặc 
điểm tâm lý của trẻ trong giai đoạn này là trẻ hết sức hiếu động, hoạt động với 
đồ vật là hoạt động chủ đạo của trẻ. Để thực hiện việc giáo dục trẻ ở bậc học 
mầm non đạt kết quả tốt thì cần nắm chắc đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ và 
thực hiện phương châm giáo dục “Học mà chơi, chơi mà học“. Trò chơi là một 
trong những phương tiện quan trọng nhất để phát triển trí tuệ, đạo đức, thẩm mỹ 
và thể lực. Đối với trẻ nhà trẻ ngoài hoạt động đối với đồ vật là hoạt động chủ 
đạo thì trò chơi không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ. Chơi là nhu cầu không 
thể thiếu đối với trẻ. Qua trò chơi giúp trẻ lĩnh hội những trí thức tiên tiến, khoa 
học một cách nhẹ nhàng, thoải mái giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tích lũy vốn từ. 
Trò chơi còn giúp trẻ phát triển các tố chất vận động nhanh, mạnh và khéo léo. 
Việc tổ chức, hướng dẫn trẻ chơi các trò chơi có mục đích, có nội dung phong 
 1 Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi
 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1 . Cơ sở lý luận:
 Trẻ ở lứa tuổi 24 - 36 tháng thì hoạt động với đồ vật là hoạt động chủ đạo. 
Trò chơi nảy sinh, kích thích sự phát triển về thể chất, các mối quan hệ xã hội và 
các phẩm chất tâm lý. Như các nhà chuyên gia tâm lý đã nói: Vui chơi là con 
đường trẻ nhận thức thế giới, trong đó trẻ em có nhiệm vụ sống và cải tạo nó.
 Đặc biệt đối với trẻ 24- 36 tháng trẻ hoạt động với phương thức “thử – sai” 
dần dần trẻ hiểu được chức năng của đồ vật và biết phương thức sử dụng chúng, 
từ đó làm giàu ở trẻ các biểu tượng về thế giới xung quanh, nó giúp cho việc 
hình thành các hoạt động khác. Hoạt động vui chơi học tập, năng lực  hình 
thành nên những yếu tố đầu tiên của nhân cách con người. Chính hoạt động vui 
chơi là nơi để trẻ thể hiện tốt nhất tính độc lập của mình là nơi thoả mãn nhu cầu 
tự khẳng định, nhu cầu tìm kiếm, khám phá thế giới xung quanh. Từ đó giúp trẻ 
hình thành động cơ chơi. Đây chính là nền tảng để chuyển sang giai đoạn 
mới, tuổi mẫu giáo. Trò chơi có tác dụng rất lớn đối với trẻ, trò chơi nhằm thu 
hút sự tập trung chú ý, nó giúp cho trẻ tham gia một cách hào hứng, thoải mái và 
khắc sâu ở trẻ những kiến thức đã thu lượm được trong bài học đồng thời mở 
rộng ra tất cả những kiến thức về đời sống xung quanh một cách hợp lý. Đặc 
biệt, quan sát trẻ giao tiếp trong khi trẻ chơi, kích thích trẻ phát triển ngôn ngữ 
một cách tích cực. Thông qua một số trò chơi dân gian phù hợp để phát triển 
các khả năng trên của trẻ, đặc biệt là rèn luyện khả năng nghe, luyện phát âm, từ 
đó phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
2. Cơ sở thực tiễn:
 Dạy tiếng mẹ đẻ cho lứa tuổi mầm non nói chung và trẻ 24-36 tháng tuổi 
nói riêng đặc biêt quan trọng.Ngôn ngữ của trẻ phát triển tót sẽ giúp trẻ nhận 
thức và giao tiếp tốt góp phàn quan trọng vào vệc inh thành và phát triển cách 
cho trẻ. Việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc trong giao tiếp sẽ dễ dàng tiếp cận 
với các môn khoa học khác. Điều tôi muốn đề cập ở đây là ngôn gư của trẻ phát 
trển thuận lợi, một trong những điều kiện quan trọng là trẻ tich lũy dược nhiều 
vốn từ trên cơ sở hiểu biết đầy đủ nghĩa của những từ dó trẻ biết sử dung ngôn 
ngữ mộ cách thành thạo
 Nhưng trên thực tế trẻ 24-36 tháng ở lớp tôi các cháu dung từ koong chính 
xác, nói ngọng, nói không đủ câu, nó không chọn nghĩa ciếm một số nghĩa 
chiếm một số lượng không nhỏ và rât khó khăn trong việc tiếp cận các môn học
3. Thực trạng
Trường mầm non tôi đang công tác là trường có đội ngũ giáo viên trẻ nhiệt tình 
trong công tác. 
 3 Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi
 - Do số lượng trẻ trong 1 nhóm lớp đông nên cô chưa có đủ thời gian để đi 
sâu đi sát giáo dục thêm cho từng cháu.
3.3 Khảo sát ban đầu:
 - Là một giáo viên chủ nhiệm lớp ngay từ đầu năm học tôi luôn quan tâm 
 đến đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ nhằm khám 
 phá , tìm hiểu khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ để kịp thời có những biện 
 pháp giáo dục và nâng cao dần ngôn ngữ cho trẻ. Khi tiếp xúc với trẻ tôi nhận 
 thấy rằng ngôn ngữ của trẻ còn nhiều hạn chế về câu từ, về cách phát âm. Khi 
 trẻ nói hầu hết toàn bớt âm trong các từ, giao tiếp không đủ câu cho nên nhiều 
 khi giáo viên không hiểu trẻ đang nói về cái gì? Cũng có một số trẻ còn hạn 
 chế khi nói, trẻ chỉ biết chỉ tay vào những thứ mình cần khi cô hỏi. Đây cũng 
 là một trong những nguyên nhân của việc ngôn ngữ của trẻ còn nghèo nàn.
 - Qua quá trình tiếp xúc với trẻ bản thân tôi thấy rất lo lắng về vấn đề này 
 và tôi nghĩ rằng mình phải tìm tòi suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra biện 
 pháp phát triển ngôn ngữ giao tiếp cho trẻ một cách có hiệu quả nhất để có thể 
 giúp trẻ tự tin hơn khi giao tiếp với mọi người.
*Kết quả khảo sát đầu năm như sau:
Lớp khảo sát: Lớp nhà trẻ, tổng số học sinh là 32
 Chưa 
 Tốt Khá Đạt
 Phân loại khả năng đạt
 SL % SL % SL % SL %
 Khả năng nghe hiểu ngôn ngữ 8 25 10 31 8 25 7 22
 Phát triển vốn từ 6 19 7 22 9 28 10 31
 Khả năng nói đúng ngữ pháp 5 16 6 19 7 22 14 44
4. Các biện pháp
 Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là giáo dục khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ và 
phát âm chuẩn, phát triển vốn từ, dạy trẻ nói đúng ngữ pháp, phát triển ngôn ngữ 
mạch lạc, giáo dục văn hoá giao tiếp lời nói. Ngoài ra ngôn ngữ còn là phương 
tiện phát triển thẩm mỹ, tình cảm, đạo đức .Đặc biệt nhờ có ngôn ngữ mà trẻ dễ 
dàng tiếp nhận những chuẩn mực đạo đức của xã hội và hoà nhập vào xã hội 
tốt hơn. Chính vì vậy mà trong quá trình dạy trẻ tôi đã mạnh dạn áp dụng một số 
biện pháp dạy trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua một số hoạt động sau:
4.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch lồng gép các trò chơi vào kế họach hàng 
tháng
 Tháng Tên trò chơi Thời gian chơi
 9 - Chi chi chành chành Hoạt động ngoài trời
Trường - Cô giáo
 5 Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi
nên có sự cân nhắc lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi, cách chơi đơn 
giản, dễ nhớ, dễ hiểu. Giáo viên không nên chọn trò chơi có nội dung quá khó vì 
những trò chơi phức tạp không những không giúp trẻ phát triển mà ngược lại trẻ 
sẽ rất lúng túng, thụ động, chán nản trong quá trình chơi.
 Bên cạnh đó đặc điểm tâm sinh lý của từng độ tuổi lại khác nhau. Mỗi độ 
tuổi lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau. Chính vì 
thế các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp từng độ tuổi, đặc 
điểm tâm sinh lý của trẻ.
Cụ thể như :
 Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ 24 -36 tháng tuổi : khả năng chú ý có chủ định còn 
kém, nhận thức còn đơn giản. Vì vậy trẻ chỉ có thể chơi được các trò chơi dễ, 
đơn giản mang tính bắt chước và luật chơi không quá phức tạp như: “ Chi chi 
chành chành”, “ Tập tầm vông”, “ Nu na nu nống”, “ Dung dăng dung dẻ v..v..
* Khi lựa chọn các trò chơi để phát triển ngôn ngữ cho trẻ nhà trẻ, tôi thực 
hiện theo các tiêu chí sau:
 - Trò chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu. Lời đồng dao ngắn gọn.
 - Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm.
 - Trò chơi phải gây được sự hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ.
 - Trò chơi khi tổ chức cho trẻ chơi phải có sự tham gia của tập thể lớp hoặc 
nhóm trẻ trong lớp.
 - Trò chơi giúp củng cố tư duy, phát triển ngôn ngữ, vận động và kỹ năng 
cho trẻ.
 Từ những tiêu chí trên tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ nhà trẻ:
“ Kéo cưa lừa xẻ”, “ Chi chi chành chành”, “Lộn cầu vồng”, “ Nu na nu nống”, 
“ Dung dăng dung dẻ”, “Thả đỉa ba ba”, “ Cô giáo’, 
 4.3 Biện pháp 3. Sử dụng trò chơi dân gian để rèn luyện phát âm và phát 
triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi.
 Trò chơi: Chi chi chành chành
 Chi chi chành chành
 Cái đanh thổi lửa
 Con ngựa đứt cương
 Ba vương ngũ đế
 Cắp kế đi tìm
 ù à – ù ập !
1. Mục đích:
 - Kích thích trẻ đọc thông qua cách gieo vần điệu của lời thơ.
 7 Một số biện pháp giúp trẻ 24-36 tháng phát triển ngôn ngữ thông qua trò chơi
 Xì xà xì xụp
 Đến câu cuối “xì xà xì xụp” cô và trẻ cùng ngồi xuống. Sau đó trò chơi lại 
được lặp lại.
 Ảnh: Cô và trẻ chơi trò chơi “Dung dăng dung dẻ”
Trò chơi : Nu na nu nống
1. Mục đích:
 - Luyện tập phản ứng nhanh khi thay đổi tư thế vận động.
 - Luyện tập cho trẻ nói nhanh lưu loát.
2. Cách tiến hành:
 Cô cho 6 – 8 trẻ ngồi thành hình vòng cung hai chân duỗi thẳng. Cô ngồi 
đối diện với trẻ, vừa đọc thơ vừa lần lượt dùng tay chạm hết chân trẻ này đến 
chân trẻ khác. Khi đọc đến từ “Chạy” tất cả trẻ chạy trốn mưa. Nhưng lần đầu cô 
đứng lên chạy và khuyến khích trẻ chạy theo.
 Nu na nu nống
 Thấy động mưa rào
 Rủ nhau chạy vào
 Chạy ! Chạy ! Chạy! Chạy
 Cô nói “tạnh mưa rồi” trẻ chạy lại chỗ chơi như trước.
 9