Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng tuổi

 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
 MỤC LỤC
 NỘI DUNG TRANG
MỤC LỤC 0
I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1
 - Lý do chọn đề tài 1
 - Đối tượng, phạm vi,thời gian nghiên cứu 3
II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3
Biện pháp 1: Nghiên cứu tài liệu 3
Biện pháp 2:Tìm hiểu tâm sinh lý của trẻ 5
Biện pháp 3: Trang trí lớp, các góc chơi, làm đồ dùng đồ chơi 7
theo phương pháp lấy trẻ làm trung tâm
Biện pháp 4: Phát triển ngôn ngữ thông qua một số hoạt động 9
trong ngày của trẻ 
Biện pháp 5: Kết hơp với phụ huynh 14
PHẦN C: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 14
PHẦN D: TÀI LIỆU THAM KHẢO 18
 0/19 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
cháu còn sử dụng ngôn ngữ thụ động nhiều, nên tôi thấy mình cần tìm nhiều 
biện pháp tác động để kích thích ngôn ngữ của trẻ phát triển.
 Trong nhưng năm đầu của cuộc đời, sự phát triển lời nói của trẻ đã diễn ra 
những bước tiến mạnh mẽ. Chúng được xác định bởi tốc độ phát triển nhanh 
chóng và sự lĩnh hội các mặt khác nhau của tiếng mẹ đẻ. Trẻ có thể phát triển 
những phản ứng về giọng nói khả năng bắt chước và hiểu, nắm được những từ 
đầu tiên. 
 Trẻ đã sử dụng chính xác từ chỉ tên gọi và các đồ vật, con vật, hành động 
gần gũi như: Con mèo, con chó, cái cốc, cái thìa, ăn, ngủ, đi...
 Trẻ 24 – 36 tháng đã biết sử dụng các từ chỉ đồ vật, con vật, đặc điểm 
hành động quen thuộc trong giao tiếp hàng ngày.
 Ngoài ra các từ có khái niệm tương đối như: Hôm qua, hôm nay, ngày 
mai, trẻ dùng còn chưa chính xác. Tuy trẻ còn nhỏ nhưng trẻ rất hiếu động, 
thích tìm tòi, khám phá mọi thứ xung quanh. Trẻ thường có nhiều thắc mắc 
trước những đồ vật, hiện tượng mà trẻ nhìn thấy, nghe thấy. Trẻ luôn đặt ra rất 
nhiều câu hỏi như: Ai đây? Cái gì đây? Con gì? Tiếng gì? Màu gì?...
 Để giúp trẻ giải đáp được những thắc mắc hàng ngày, người lớn cần trả lời 
những câu hỏi của trẻ rõ ràng, ngắn gọn đồng thời cần cung cấp cho trẻ thêm 
những hiểu biết về thế giới xung quanh bằng ngôn ngữ giao tiếp mạch lạc. 
Chính vì vậy mà mỗi giáo viên chăm sóc giáo dục trẻ cần chú trọng đến việc 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Bởi ngôn ngữ là 
phương tiện để trẻ tiếp thu kiến thức về thế giới xung quanh được dễ dàng và 
hiệu quả nhất.
 Việc phát triển vốn từ, luyện phát âm và dạy trẻ nói đúng ngữ pháp không 
thể tách rời giữa các môn học cũng như các hoạt động của trẻ. Mỗi từ cung cấp 
cho trẻ phải dựa trên một biểu tượng cụ thể, có nghĩa, gắn liền với âm thanh và 
tình huống sử dụng chúng. Nội dung vốn từ cung cấp cho trẻ cũng như hình 
thức ngữ pháp phải phụ thuộc vào khả năng tiếp xúc, hoạt động và nhận thức 
của trẻ. Sau khi đã nhận ra tầm quan trọng của ngôn ngữ với trẻ, đặc biệt là trẻ 
nhà trẻ tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ 
cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi”.
 Tuy nhiên trong quá trình giảng dạy tôi thấy vẫn gặp những khó khăn 
sau:
 Trí nhớ của trẻ còn hạn chế, trẻ chưa biết hết khối lượng các âm tiếp thu 
như trật tự các từ trong câu. Vì thế trẻ bỏ bớt từ, bớt âm khi nói.
 2/19 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 Từ việc khảo sát trên, tôi thấy rằng tỉ lệ trẻ đạt không cao vì vậy tôi đã 
nghiên cứu và đưa ra được các biện pháp thực hiện sau:
 1. Biện pháp 1: Nghiên cứu tài liệu
 Nghiên cứu tham khảo, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và 
khả năng nắm bắt về việc rèn luyện nề nếp thói quen ban đầu cho trẻ 24 - 36 
tháng rất quan trọng. Muốn đưa chất lượng về việc rèn luyện nề nếp, thói quen 
cho trẻ đạt hiệu quả cao. 
 Xuất phát từ tình hình thực tế, dựa vào đặc điểm sinh lý của trẻ tôi đã đi 
sâu nghiên cứu, tìm tòi, tham khảo những tài liệu có nội dung về đề tài, học hỏi 
kinh nghiệm của đồng nghiệp, của bản thân, nhận thức đúng đắn, hiểu được 
tầm quan trọng của vấn đề, nắm vững tình hình cụ thể của lớp, của bản thân. 
Từ đó tìm ra biện pháp thực hiện hữu hiệu nhất.
 Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là phát triển khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ, 
khả năng trình bày có logic, có trình tự, chính xác và có hình ảnh một nội dung 
nhất định.
 Để trẻ giao tiếp mạnh dạn, tự tin trước mọi người, ngôn ngữ mạch lạc 
giúp người nghe dễ hiểu cần giúp trẻ thực hiện những yêu cầu sau:
 Làm phong phú vốn từ của trẻ: Trẻ phải có một số vốn từ nhất định để 
giao tiếp với mọi người xung quanh.
 Ví dụ: Từ chỉ tên gọi của đồ vật: Cái bàn, cái ghế, cái áo, cái mũ...Con 
vật: Con chó, con bò, con mèo...; Màu sắc: Xanh, đỏ, vàng...
 *Lựa chọn nội dung nói: 
 Xác định nội dung cần nói giúp cho lời nói của trẻ có nội dung thông báo 
ngắn gọn, rõ ràng. Xác định sự việc chính trong nhiều sự việc, xác định đặc 
điểm nổi bật cơ bản trong nhiều đặc điểm của con vật, của cây, của bức tranh, 
nội dung chính trong phát triển văn học.
 Ví dụ: Đồ vật: Tên gọi, hình dáng, công dụng, cách sử dụng.
 Con vật: Tên gọi, hình dáng, hành động, màu sắc.
 Cây cối: Hình dáng, hình dạng lá, màu sắc, công dụng.
 Sắp xếp nội dung đã lựa chọn giúp cho lời nói của trẻ được đầy đủ, hợp 
lí và có logic
 4/19 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
 - Đối với trẻ 24 – 36 tháng, trẻ đã biết sử dụng các từ chỉ đồ vật, con vật, 
đặc điểm, hành động quen thuộc trong giao tiếp hàng ngày.
 Ngoài ra các từ có khái niệm tương đối như: Hôm qua, hôm nay, ngày 
mai... trẻ dùng còn chưa chính xác. Một số trẻ còn biết sử dụng các từ chỉ màu 
sắc như: Màu xanh, màu đỏ, màu vàng, màu cam.
 Sử dụng các từ thể hiện lễ phép với người lớn trong khi giao tiếp: Con 
xin, vâng ạ.
 * Đặc điểm ngữ pháp:
 Trẻ nói được một số câu đơn giản, biết thể hiện nhu cầu, mong muốn và 
hiểu biết của mình bằng 1 – 2 câu.
 Ví dụ: Cô ơi con uống nước, cô ơi con ăn thịt.
 Nhiều quá, con không ăn được.
 Đọc được các bài thơ, hát các bài hát có 3 – 5 câu ngắn. Trẻ có thể kể lại 
đoạn chuyện được nghe nhiều lần, có sự gợi ý. Tuy nhiên đôi khi có sự sắp xếp 
các trong câu nói còn chưa hợp lí.
 Trong một số trường hợp trẻ dùng từ trong câu vẫn còn chưa chính xác. 
Ví dụ: Mẹ ơi! Con muốn cái dép kia. Chủ yếu trẻ vẫn sử dụng câu đơn mở 
rộng. Qua đặc điểm ngôn ngữ của trẻ tôi xây dựng kế hoạch phát triển ngôn 
ngữ mạch lạc cho trẻ theo từng quý xuyên suốt trong một năm học.
 * Phát triển khả năng nghe hiểu và nói đúng ngữ pháp cho trẻ.
 Dạy trẻ nói đúng các mẫu câu theo cấu trúc Tiếng Việt: Các loại câu 
đơn, câu ghép, các kiểu câu đặc biệt trong các tình huống giao tiếp bên cạnh đó 
cần sửa các câu sai, câu què, cụt các câu sai về trật tự từ, sai về logic.
 Tôi chú ý chọn những bài tập luyện tai nghe cho trẻ nhằm phát triển 
thính giác âm vị (cho trẻ nghe những bài hát, những câu chuyện, những bài 
đồng dao ở mọi lúc mọi nơi). Tôi tạo mọi điều kiện để trẻ tập trung chú ý, 
luyện khả năng thính giác cho trẻ thông qua các bài tập, trò chơi. 
 Ví dụ: Chơi tai ai tinh, ai đoán giỏi. Cố gắng phát âm đúng, không phát 
âm sai vì trẻ hay bắt chước. Sửa lỗi phát âm cho trẻ khi pháp âm sai mọi lúc 
mọi nơi trong các hoạt động hàng ngày.
 Ví dụ: Cô có thể hát một đoạn của bài hát, đọc một câu thơ, một đoạn 
chuyện rồi hỏi trẻ tên bài hát, bài thơ, hoặc trẻ nghe nhạc đoán tên bài hát.
 * Phát triển lời nói mạch lạc cho trẻ:
 6/19 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
 Tôi tận dụng tất cả những nguyên vật liệu có thể sử dụng làm đồ chơi: 
Sách báo, lịch cũ, lõi giấy vệ sinh, ống lon, chai nhựa, xốp, vải vụn, cành cây 
khô, quần áo cũ nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 Từng tháng tôi lên kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi một cách cụ thể mỗi 
một chủ đề đều có một bộ đồ dùng đồ chơi phục vụ cho quá trình giảng dạy và 
vui chơi của trẻ.
 Ví dụ: Đồ dùng phục vụ cho tiết LQVH: Tôi chuẩn bị đồ dùng trực quan 
vào bài dạy để gây sự chú ý, tạo sự hấp dẫn, kích thích sự ham muốn được lắng 
nghe cô kể chuyện, đọc thơ:
 Để giờ hoạt động làm quen văn học đạt hiệu quả cao đồng nghĩa với việc 
gây hứng thú cho trẻ thì không thể thiếu đồ dùng trực quan. 
 + Đồ dùng phải đẹp, màu sắc phù hợp đảm bảo tính an toàn cho trẻ.
 + Nếu là vật thật phải đảm bảo an toàn và vệ sinh sạch sẽ cho trẻ.
 Trong việc chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho tiết học, ngoài những tranh 
truyện có sẵn thì tôi luôn tìm tòi, sáng tạo những đồ dùng để minh hoạ cho nội 
dung cốt truyện sao cho thật hấp dẫn trẻ về màu sắc, tính chất ngộ nghĩnh của 
từng nhân vật và thật gần gũi với bản thân trẻ. Từ đó sẽ tập trung cao độ được 
sự chú ý của trẻ giúp trẻ tham gia vào tiết học một cách say mê, chủ động và 
tích cực.
 Ví dụ: Kết hợp nhiều loại đồ dùng, con vật mua sẵn như gà, vịt, mèo, 
cây, quả và các loại con vật bằng xốp, lenvới bàn tay khéo léo của mình tôi 
làm làm sân khấu diễn dối, các con rối tay từ vải nỉ, dối dẹt, tranh cắt dời
 8/19 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
 Trong các hoạt động góc tôi cũng dùng những con rối tay ngộ nghĩnh 
này để cô và trẻ cùng chơi, cho trẻ sử dụng rối diễn làm các nhân vật chuyện, 
cùng kể chuyện với cô và các bạn.
 (Hình ảnh cô và trẻ kể chuyện bằng rối tay)
 *Rèn sự phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua hoạt động nhận biết.
 Đây là một hoạt động vô cùng quan trọng đối với trẻ Nhà trẻ, vì qua nhưng 
tiết học này cô giáo có điều kiện rèn ngôn ngữ cho trẻ, trẻ có cơ hội để nói 
nhiều, phát âm nhiều. Để thực hiện hoạt dộng này có hiệu quả tôi đã phải 
chuẩn bị rất kỹ:
 Trước tiên tôi xây dựng mục đích yêu cầu của tiết học
 Đồ dùng dạy học phù hợp với lứa tuổi và hấp dẫn với trẻ
 Hệ thống câu hỏi của cô gợi mở, dễ hiểu
 Xác định rõ các từ cần cung cấp cho trẻ trong tiết học đó.
 Giờ hoạt động nhận biết là luyện phát âm cho trẻ, rèn cho trẻ diễn đạt được 
suy nghĩ của mình qua hệ thống câu hỏi của cô.
 Chuẩn bị giờ học ngoài nội dung, hình thức, phương pháp dạy học còn cần 
đến các dụng cụ dạy học.
 Cường độ căng thẳng tối đa: Bài học không được quá dễ, cũng không quá 
khó, cần xác định mức độ phù hợp và thay đổi hình thức hoạt động làm giảm đi 
sự mệt mỏi của trẻ.
 Giờ học phải có tính chất giáo dục: Giờ học phải giáo dục cho trẻ tính kỉ 
luật kiên trì, lịch thiệp trong giao tiếp nội dung ngữ điệu hướng vào hành vi 
đạo đức giờ học phải rõ ràng. Củng cố kiến thức cũ, cung cấp kiến thức mới.
 10/19 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
 (Hoạt động nhận biết: Củ su hào)
 *Rèn ngôn ngữ cho trẻ qua các giờ hoạt động khác
Nội dung phát triển lời nói còn được tích hợp trong mọi hoạt động vui chơi, lao 
động, sinh hoạt hàng ngày.
 Điều quan trọng cô phải là người vận dụng rất lính hoạt các biện pháp sư 
phạm, xử lý các tình huống nhằm tận dụng cơ hội để phát triển năng lực hoạt 
động ngôn ngữ cho trẻ. Mục tiêu phát triển lời nói phải được xác định rõ ràng 
trong từng kế hoạch giáo dục và dạy học. Có như vây chúng ta mới tránh được 
tình trạng bỏ rơi nội dung phát triển lời nói bằng khái niệm “Tích hợp”.
 12/19 (Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi)
 Chú ý đến khả năng phát âm của trẻ để có sự điều chỉnh và sửa sai, rèn 
luyện khả năng ngôn ngữ cho trẻ.
 Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng như phải luyện giọng kể, 
cách sử dụng tranh, sách tranh, rối, mô hình...để giúp trẻ cảm thụ được tác 
phẩm văn học đó một cách tốt nhất.
 5. Biện pháp 5: Kết hợp với phụ huynh
 Để được phát triển ngôn ngữ cho trẻ đạt kết quả tốt nhất tôi đã phối kết 
hợp với phụ huynh ngay từ đầu năm.
 Tôi thường xuyên trao đổi, động viên phụ huynh cố gắng dành thời gian 
để tâm sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói. Khi trò chuyện với trẻ phải nói rõ ràng, 
mạch lạc, tốc độ vừa phải để trẻ nghe rõ và hiểu, khi giải thích một điều gì đó 
mà trẻ thắc mắc phải giải thích ngắn gọn, rõ ràng.
 Cha mẹ, người thân cố gắng phát âm đúng, không nên bắt chước những 
từ trẻ nói ngọng mà cần phải sửa sai ngay cho trẻ để trẻ bắt chước được đúng.
 Khuyến khích hoặc tuyên tuyền với phụ huynh cung cấp kinh nghiệm 
sống cho trẻ.Tránh không nói tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những 
hình thái ngôn ngữ không chính xác.
 III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
 1. Kết luận:
 Để đạt được mục tiêu đào tạo của con người Việt Nam có kiến thức văn 
học, khoa học và văn học ngành học mầm non luôn coi trọng sự nghiệp chăm 
sóc giáo dục trẻ là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng đặt nền tảng cho sự 
nghiệp giáo dục chung. Việc hình thành cho trẻ những cơ sở đầu tiên về giáo 
dục nhân cách và phát triển toàn diện là nhiệm vụ hết sức khó khăn luôn đặt ra 
hàng đầu vì thế chúng ta phải biết kết hợp giữa nhà trường và gia đình để việc 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ có hiệu quả hơn. Có thể nói rằng những ngôn ngữ 
mà trẻ được học ban đầu ở lứa tuổi này đều có ảnh hưởng lâu dài đến việc hình 
thành toàn bộ nhân cách của trẻ sau này.
 Sau gần một năm thực hiện đề tài: “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ 
cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi” tôi đã tiến hành khảo sát và thu được kết quả sau: 
 14/19