Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường mầm non

 ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN GIA LÂM
 TRƯỜNG MẦM NON TRUNG MẦU
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM, GIẢI PHÁP
 ĐỀ TÀI:
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ 
CHO TRẺ 24- 36 THÁNG TRONG TRƯỜNG MẦM NON
 Lĩnh vực: Giáo dục nhà trẻ 
 Cấp học: Mầm non
 Tên tác giả: Nguyễn Thị Kim Nga
 Đơn vị công tác: Trường mầm non Trung Mầu 
 Chức vụ: Giáo viên
 NĂM HỌC: 2020 - 2021 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường mầm non
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
 Như chúng ta đã biết, trong cuộc sống chúng ta ai cũng phải sử dụng ngôn 
ngữ để giao tiếp với mọi người và để nhận thức thế giới xung quanh. Ngôn ngữ 
chính là phương tiện giao tiếp giữa con người với con người, là phương tiện cho 
việc dạy và học. Ngôn ngữ nói, đọc, viết có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong 
việc phát triển nhận thức, nhân cách con người.
 Lứa tuổi mầm non là thời kỳ phát triển ngôn ngữ tốt nhất. Là giai đoạn có 
nhiều điều kiện thuận lợi nhất cho sự lĩnh hội ngôn ngữ nói và các kỹ năng nghe, 
hiểu, trả lời câu hỏi của trẻ. Phát triển ngôn ngữ và giao tiếp có ảnh hưởng đến 
tất cả các lĩnh vực phát triển khác của trẻ. Có thể nói ngôn ngữ là phương tiện 
để giao tiếp quan trọng nhất giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung 
quanh hình thành những cảm xúc tích cực. Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hoà 
nhập với cộng đồng và trở thành một thành viên của cộng đồng. Nhờ có những 
lời chỉ dẫn của người lớn mà trẻ dần dần hiểu được những quy định chung của 
cộng đồng mà mọi thành viên trong cộng đồng phải thực hiện, mặt khác trẻ cũng 
có thể dùng ngôn ngữ để bày tỏ những nhu cầu mong muốn của mình với các 
thành viên trong cộng đồng điều đó giúp trẻ hoà nhập với mọi người.
 Như chúng ta biết thời đại máy tính, điện thoại thông minh cũng giúp ích 
rất nhiều cho đời sống của con người nhưng ngược lại những người làm cha, 
làm mẹ lại chiều chuộng con thơ bằng cách cho xem ti vi, điện thoại nhằm mục 
đích cho con học hỏi. Việc lạm dụng dạy con bằng việc xem ti vi. Ipad, máy tính 
bảng làm cho con trở lên thụ động, các con chỉ nghe được một chiều và không 
có phản hồi thông tin lại. Chính điều này đã làm cho bao đứa trẻ trở nên ngây 
ngô, ngôn ngữ không phát triển, trẻ nghe và có hiểu vấn đề nhưng không biết 
cách diễn tả. Chính điều này có sự ảnh hưởng lớn đến việc phát triển ngôn ngữ 
nói chung và lĩnh hội tri thức của trẻ nói riêng.
 Vì vậy, là giáo viên mầm non đã công tác được 20 năm tôi rất lo lắng, 
băn khoăn, trăn trở, làm sao và làm thế nào để giúp trẻ phát triển tốt ngôn ngữ 
theo đúng độ tuổi 24 – 36 tháng. Tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số biện 
pháp để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường mầm non để 
nghiên cứu”
2. Mục đích nghiên cứu
 Tìm ra một số biện pháp để giúp trẻ 24-36 tháng phát triển khả năng nghe, 
hiểu, trả lời câu hỏi một cách có logic, có trình tự, chính xác.
 - Giúp trẻ mạnh dạn tự tin trước mọi người.
 2/18 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường mầm non
 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận
 Trong cuộc sống chúng ta ai cũng phải sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp với 
mọi người xung quanh và ngôn ngữ chính là phương tiện cho việc dạy và học. 
Đối với trẻ mầm non thì qua giao tiếp bằng ngôn ngữ và tư duy trẻ thu được các 
kinh nghiệm sống làm phong phú thêm sự hiểu biết của trẻ cụ thể trẻ nhà trẻ thì 
nhận thức và ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế, trẻ mới đang tập nói, có trẻ mới nói 
được câu 2-3 từ, có trẻ thì đã nói được câu 4-6 từ, có trẻ nói chưa trọn vẹn được 
câu, trẻ chưa diễn đạt được ý muốn của mình bằng những câu đơn giản Chính 
vì vậy mà phát triển ngôn ngữ cho trẻ là việc làm cần thiết. Đối với trẻ nhà 
trẻ phát triển ngôn ngữ chính là việc phát triển các khả năng nghe, hiểu, nói của 
trẻ. Để phát triển các khả năng này thì việc dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện, tập nói, 
trò chuyện, giao tiếp với trẻ thông qua các hoạt động giáo dục trẻ trong ngày 
chính là việc làm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.
2. Thực trạng
2.1. Thuận lợi
 - Luôn được sự quan tâm sát sao về chuyên môn của Phòng Giáo dục Đào 
tạo và Ban Giám hiệu nhà trường.
 - Phát sách, tài liệu về nội dung giáo dục vệ sinh và hành vi văn minh cho 
trẻ (Phụ lục: sách tham khảo), bồi dưỡng hình thức tổ chức lồng ghép, tích hợp 
các nội dung giáo dục phù hợp vào các hoạt động học của trẻ.
 - Phòng học của trẻ đủ ánh sáng, đồ dùng giá góc gọn gàng ngăn nắp, có 
các phương tiện hiện đại phục vụ các hoạt động của cô và trẻ: Máy vi tính kết 
nối Internet, ti vi màn hình lớn và có đủ đồ dùng phục vụ sinh hoạt và vệ sinh 
cho trẻ.
 - Bản thân có năng khiếu kể chuyện, đọc thơ, có nhiều năm kinh nghiệm 
trong giảng dạy, biết ứng ựng công nghệ thông tin hiệu quỉa vào trong các hoạt 
động phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 - Học sinh đảm bảo biên độ trên cô, các cháu cùng độ tuổi, tỉ lệ học sinh 
nam, nữ cân bằng.
2.2. Khó khăn
 - Ngôn ngữ của trẻ hay bắt chước, học lỏm nhất là trẻ sống trong môi 
trường mà những người xung quanh còn có những lời nói không đẹp, sự phát 
triển ngôn ngữ của trẻ không lành mạnh.
 - Do trẻ còn nhỏ nên khi ở nhà trẻ được ông bà, bố mẹ chiều chuộng lên khi 
đến trường, đến lớp còn khóc, quấy không muốn nói chuyện với ai, một số trẻ 
còn có thói quen xấu như đến lớp đánh các bạn, thích chơi một mình.
 4/18 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường mầm non
trẻ không thể lĩnh hội các từ biểu đạt đồ vật riêng, hành động riêng mà chỉ có thể 
lĩnh hội ngôn ngữ biểu đạt cả tình huống trọn vẹn ấy.
 Ví dụ: Trẻ chỉ hiểu lời nói "đánh trống" khi thấy một người đang đánh
trống.
 Để giúp trẻ nhanh chóng hiểu dược lời nói, người lớn phải kết hợp lời nói
với những tình huống cụ thể, trong đó các hành động với đồ vật được thực hiện. 
Sự kết hợp này lặp đi lặp lại nhiều lần giúp trẻ hiểu được lời nói mà không phụ 
thuộc vào tình huống cụ thể nữa, người lớn có thể dùng lời nói để chỉ dẫn hành 
động của trẻ và sự phục tùng của trẻ đối với lời chỉ của người lớn ngày càng 
vững chắc hơn.
 Để giải đáp được những thắc mắc hàng ngày người lớn cần trả lời những 
câu hỏi của trẻ rõ ràng, ngắn gọn đồng thời cần cung cấp cho trẻ thêm hiểu biết 
về thế giới xung quanh bằng ngôn ngữ giao tiếp mạch lạc. Chính vì vậy mà mỗi 
giáo viên chăm sóc giáo dục trẻ cần chú trọng nắm chắc tâm lý, đặc điểm phát 
âm, vốn từ, sắp xếp cấu trúc lời nói, diễn đạt nội dung nói, ngữ pháp của trẻ lứa 
tuổi 24 – 36 tháng.
 Từ việc hiểu tâm sinh lý, đặc điểm ngôn ngữ của trẻ cô giáo mới có 
những giải pháp cung cấp, củng cố ôn luyện phát âm, rèn nói cho trẻ.
 (Minh chứng sách tham khảo: Hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục 24- 
36 tháng. Giáo dục ngôn ngữ cho trẻ mầm non)
3.2 Biện pháp2. Xây dựng kế hoạch phát triển ngôn ngữ cho trẻ theo từng 
tháng xuyên suốt 1 năm học:
3.2.1. Tháng 9, 10: Phát triển khả năng nghe hiểu cho trẻ:
 Chọn những bài tập luyện tai nghe cho trẻ nhằm phát triển thính giác, cho 
trẻ nghe những bài hát, những câu truyện, những bài đồng dao, Tạo điều kiện 
để trẻ tập chung chú ý luyện khả năng chú ý thính giác cho trẻ thông qua các bài 
tập, trò chơi: Tai ai thính ? Ai đoán giỏi?... Cố gắng phát âm đúng, không phát 
âm sai vì trẻ hay bắt trước. Sửa lỗi phát âm cho trẻ khi trẻ phát âm sai ở mọi lúc 
mọi nơi trong cái hoạt động hàng ngày.
3.2.2. Tháng 11, 12: Nghe, nhắc lại các âm, tiếng và câu nhằm phong phú vốn từ 
cho trẻ
 Giáo viên cần nói diễn cảm, rõ ràng, giải thích nghĩa của từ khó giúp cho 
trẻ hiểu, nhớ và vận dụng được các từ để đặt câu. Để đẩy mạnh sự phát triển, 
khả năng vận động của cơ quan phát âm, cần tập cho trẻ các bài tập luyện cơ 
quan phát âm thích hợp:
VD: Con có cái ca, cô cắt quả cà, con cầm cái ca, cùng cười ha ha..
 Có con Ba Ba, đội nhà đi trốn, bì bà bì bõm, bé bắt Ba Ba.
 6/18 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường mầm non
 Bên cạnh bố trí, sắp xếp bài trí các góc chơi, tôi còn quan tâm đến việc tạo 
ra nhiều bộ đồ chơi phát triển ngôn ngữ cho trẻ như:
 +Hộp ngữ âm – trẻ nhận biết được chữ cái, tên gọi của đồ vật, con vật.. 
liên quan đến chữ.
+ Ghép cặp trái nghĩa – Trẻ nhận được to nhỏ, trên dưới; Chua ngọt.
 + Bộ trò chơi âm thanh: Cô đưa hình ảnh con gà (PTGT,) – trẻ nói tên 
con vật ( PTGT) và giả làm tiếng kêu. Từ đó phát triển thính giác, luyện phát âm 
cho trẻ
 + Đối chiếu thẻ từ: Thẻ từ có hình ảnh và chữ, trẻ lựa chọn hình ảnh giống 
nhau ghép với nhau. Qua trò chơi này, trẻ nhận diện sự khác nhau về hình ảnh, 
chữ viết, rèn kỹ năng quan sát cho trẻ.
 + Đomino: Rèn luyện kĩ năng quan sát nhanh nhạy cho trẻ, giúp trẻ có thể 
nhận biết sự khác biệt các đối tượng một cách rõ ràng.
(Minh chứng: Trang trí môi trường lớp học tạo hứng thú cho trẻ phát triển ngôn 
ngữ)
3.4.Biện pháp 4: Phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt động Làm quan văn 
học, nhận biết tập nói.
3.4.1. Thông qua giờ nhận biết tập nói
 Đây là môn học quan trọng nhất đối với sự phát triển ngôn ngữ và cung 
cấp từ vựng cho trẻ. Cho nên trong tiết học tôi luôn cố gắng chuẩn bị đồ dùng 
trực quan đẹp, hấp dẫn để gây hứng thú cho trẻ. Bên cạnh đó tôi cũng chuẩn bị 
một hệ thống câu hỏi rõ ràng, ngắn gọn, trong khi trẻ trả lời tôi hướng dẫn trẻ 
nói đúng từ, đủ câu, không nói câu cụt lủn hoặc cộc lốc
 Ví dụ giáo án: Đề tài: NBTN: Con Gà 
 Lứa tuổi: 24 – 36 tháng
 Người dạy: Nguyễn Thị Kim Nga
I. Mục đích – yêu cầu
1. Kiến thức
 - Trẻ biết nói theo cô tên gọi “con gà trống” một số đặc điểm con gà trống
 -Một số trẻ tự nói được tên “con gà”, trả lời được một số câu hỏi đơn giản của cô.
2. Kỹ năng
 - Phát triển ngôn ngữ cho trẻ
 - Trẻ biết quan sát bằng cách sử dụng nhiều giác quan như thị giác, thính 
giác, xúc giác để nhận biết con vật.
3. Giáo dục
 - Trẻ yêu thích con gà.
 - Trẻ biết yêu quí vật nuôi trong gia đình
 8/18 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24-36 tháng trong trường mầm non
ngan, ngỗng..
- Giáo dục trẻ: Các con yêu quý các con vật, chăm - Trẻ nghe.
sóc, cho các con vật ăn, uống nhé.
* Trò chơi: Gà mổ thóc
- Cô giới thiệu tên trò chơi, cách chơi - Trẻ nghe
- Cách chơi: Cô mở nhạc bài hát: “Đàn gà con” Sau đó 
chúng mình sẽ làm các chú gà con đi kiếm ăn nhẹ 
nhàng, cô giáo vãi thóc ra các chú gà con sẽ mổ - Trẻ chơi
thóc,vừa mổ vừa nói “ tốc tốc”
- Cho trẻ chơi - Trẻ trả lời
- Cô vừa chơi cùng vừa quan sát trẻ
- Cô hỏi lại tên trò chơi? - Trẻ nghe
3. Kết thúc - Trẻ hát
- Củng cố, nhận xét, hỏi cảm nhận của trẻ, tôn trọng 
cảm xúc của trẻ
- Cô cùng trẻ hát bài “ Con gà trống” ra ngoài
 Như vậy nhờ có sự giao tiếp giữa cô và trẻ đã giúp trẻ phát huy được tính 
tích cực của tư duy, rèn khả năng ghi nhớ, phát triển năng lực quan sát, phát 
triển các giác quan, kích thích lòng ham hiểu tìm tòi khám phá về những điều bí 
ẩn của các sự vật xung quanh. Qua đó củng cố, mở rộng vốn hiểu biết, vốn hiểu 
biết, làm giầu vốn từ cho trẻ.
3.4.2. Qua giờ thơ, truyện
 Trên tiết học khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là phát triển ngôn 
ngữ nói cho trẻ và con hình thành phát triển ở trẻ kỹ năng nói mạch lạc mà muốn 
làm được như vậy trẻ phải có vốn từ phong phú hay nói cách khác là trẻ cũng 
học thêm được các từ mới qua giờ học thơ, truyện. Khi tiếp xúc với bài thơ, câu 
chuyện là trẻ đã được tri giác các bức tranh có hình ảnh và từ ngữ mới tương 
ứng với nội dung bức tranh. Để đạt hiệu quả cao tôi rất quan tâm đến các nội 
dung sau:
 - Lựa chọn nội dung câu chuyện, bài thơ, đồng dao phải phù hợp với nhu 
cầu, hứng thú trẻ, đảm bảo tính giáo dục, tính vừa sức, có kịch tính để hấp dẫn 
trẻ.
 - Lựa chọn các tác phẩm cần:
 + Có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có bản quyền tác giả
 + Nội dung gần gũi với đời sống của trẻ, thể hiện được sự kết hợp các mặt 
giáo dục: Đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ trong đó ý nghĩa giáo dục đạo đức thẩm mĩ 
là trung tâm’
 10/18